Voordelen voor gebruikers

Waarom zou je nu kiezen voor dynamische tarieven, energieprijzen die elk uur veranderen?

De bedoeling van dynamische tarieven is duidelijk om een bepaalde incentive te geven om energie wel of niet te gebruiken op een bepaald moment. Als de prijzen hoog zijn, is het aanbod laag en/of de vraag hoog en is het dus het slimste om dan minder te verbruiken als dat mogelijk is. Als prijzen laag zijn, dan is er overschot aan energie en/of lage vraag, dus kan je ervan profiteren om dan te gaan te gaan verbruiken (zeker als de prijzen negatief gaan). Vraag en aanbod dus!

Het is niet de bedoeling om een good-news-show te brengen, maar wel een realistisch beeld te scheppen van wat mogelijk is met dynamische tarieven.

Dynamische tarieven zijn goedkoper

Dit onderdeel wil ik graag verder en beter staven met meer voorbeelden en berekeningen, maar laat ons om te beginnen vertrekken van het marktrapport van de VREG. Enkele belangrijke cijfers hieruit:

In 2023 kostten huishoudelijke contracten voor een gemiddeld gezin met een verbruik van 3.500 kWh (verdeeld volgens een standaardprofiel) op jaarbasis gemiddeld (incl. 6% btw):  

• €1.577,42 voor een vast contract
• €1.169,17 voor een variabel contract
• €1.095,37 voor een dynamisch contract

Belangrijk om te vermelden is dat deze berekening géén rekening houdt met het aanpassen van de timing van je verbruik. Nochtans zegt de VREG op meerdere plaatsen dat je actief moet bezig zijn met je verbruik, terwijl hun marktrapport het tegengestelde aantoont.

De 482 en 74 euro korting ten opzichte van een vast en variabel contract respectievelijk, is dus berekend voor de gemiddelde Vlaming in 2023. Nogmaals, de gemiddelde Vlaming die geen rekening houdt met zijn verbruik beter in te delen. Quod erat demonstrandum.

Toch wordt in elk schrijfsel over dynamische tarieven direct het beeld geschept dat je enkel kunt profiteren van dynamische tarieven als je huis vol domotica zit, als je enkel de slimste toestellen bezit, of als je real-time bezig bent met de cijfers uit de digitale teller. En inderdaad, je zult in deze gevallen nog meer profijt kunnen doen (later meer hierover), maar het uitgangspunt is dat het by default goedkoper is, zonder alle slimmigheid.

De reden waarom een dynamisch contract goedkoper is, kan eenvoudig verklaard worden. Bij een vast en variabel contract zal de energieleverancier een bepaalde zekerheid bieden en voor het risico dat de leverancier loopt om die stabiliteit te geven, zal het een risicopremie rekenen. Tijdens de duurtijd van die vaste prijs, 1 jaar bij een vast contract of een maand/kwartaal bij een variabel contract, zal de leverancier de schommelingen in de energieprijzen in de markt absorberen voor de eindgebruiker. Bij een dynamisch contract neemt de gebruiker dit risico grotendeels over.

Als eindgebruiker met dynamische tarieven krijg je als het ware toegang tot de "echte" markt waar de energie wordt verhandeld. De uurprijzen die je betaalt voor je energie, worden bepaald op de day-ahead EPEX SPOT markt. Lees hier in meer detail over de Belgische elektriciteitsbeurs. Alle cijfers uit Europa worden gepubliceerd via ENTSO-E, waar enorm veel cijfermateriaal te vinden is.

Nog een veel voorkomende claim: "koop je elektriciteit aan groothandelsprijzen". Later meer over hoe dynamische prijzen zijn opgebouwd, maar het niet zo dat je enkel de day-ahead prijs betaalt. Deze day-ahead prijs wordt in een formule gedraaid (iets als: 1,05 x Belpex + 15/MWh). De basis is wel degelijk deze "groothandelsprijs" maar door de toegepaste formule zal je altijd meer dan pure Belpex-prijs betalen bij afname, of minder krijgen bij injectie.

Dynamische tarieven maken optimaal gebruik van hernieuwbare energie

Je krijgt via dynamische tarieven toegang tot energieprijzen die tegenwoordig erg beïnvloed worden door een significant aandeel in de toelevering van hernieuwbare energiebronnen. Of je nu zelf zonnepanelen hebt of niet, je profiteert mee van de windparken op zee of land, de grote zonnepaneelparken en alle kleine installaties op de daken van de huizen in elke straat. Die opwekking, of tenminste de voorspelling ervan, zullen de prijzen naar beneden duwen. Hiervoor zijn meerdere redenen, zoals lage marginale kosten en merit order-effect, maar hier houden we het op de wet van vraag en aanbod. Op een zonnige middag of een winderige nacht stijgt het aanbod van energie. Als de vraag op dat moment stabiel blijft, zal de prijs bijgevolg dalen.

Als je dus energie verbruikt wanneer de zon schijnt of de wind waait, dan zal je hier ook financieel voordeel uit kunnen halen. Dit is kort door de bocht, want er zijn nog heel wat andere factoren die de prijs beïnvloeden. Maar voorlopig kunnen de prijsschommeling toch goed gecorreleerd worden aan de wind en zon.

Als zonnepanneeleigenaar is het omgekeerde helaas ook waar. Als je energie produceert op het moment wanneer er al veel aanbod is, zal de terugleververgoeding ook lager zijn. Desalniettemin, als je op dat moment verbruikt, dan zal de energie zelfs gratis zijn omdat je je eigen opgewekte energie verbruikt en niet van het net neemt.